Ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν, ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν, εὐλογεῖτε τοὺς καταρωμένους ὑμᾶς, καλῶς ποιεῖτε τοῖς μισοῦσιν ὑμᾶς καὶ προσεύχεσθε ὑπὲρ τῶν ἐπηρεαζόντων ὑμᾶς καὶ διωκόντων ὑμᾶς·
But I say to you, love your enemies, bless those who curse you, do good to those who hate you, and pray for those who despitefully use you, and persecute you,
Matt 5:44 [Textus Receptus (Elzevir) (1624)]15
Ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν, ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν, εὐλογειτε τοὺς καταρωμένους ὑμᾶς, καλῶς ποιεῖτε τοὺς μισοῦντας ὑμᾶς, καὶ προσεύχεσθε ὑπὲρ τῶν ἐπηρεαζόντων ὑμᾶς καὶ διωκόντων ὑμᾶς·
Matt 5:44 [Codex Sinaiticus (א or 01) (4th century)]
Eγω δε λεγω ϋμιν αγαπατε τους εχθρους ϋμων και προσευχεσθαι υπερ των διωκοντων ϋμας
Matt 5:44 [Codex Vaticanus Gr. 1209 (B03) (4th century)]
Ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν καὶ προσεύχεσθε ὑπὲρ τῶν διωκόντων ὑμᾶς·
Matt 5:44 [Codex Bezae Cantabrigiensis (D05) (4th century)]14v|30
Eγω δε λεγω ϋμειν· αγαπατε τους εχθρους ϋμω- ευλογειτε τους καταρωμενους ϋμας καλως ποιειτε τοις μεισουσιν ϋμας και προσευχεσθαι· ϋπερ των επηριαζοντω- και διωκοντων ϋμας
* F. H. Scrivener reads καταρωμενους ϋμας as καταρωμενους ϋμειν
Matt 5:44 [Codex Basilensis (E07) (8th century)]15v
Εγω δε λεγω υμιν͵ αγαπατε τους εχθρους υμων· ευλογειτε τους καταρωμενους υμας· καλως ποιειτε τοις μισουσιν υμας· και προσευχεσθαι υπερ τω- επηρεαζοντων υμας ϗ διωκοντων υμας·
MSS: E, 8
Matt 5:44 [Codex Cyprius (Grec 63) (K017) (9th century)]22v-23r
ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖ-· Ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν· εὐλογεῖτε τοὺς καταρωμένους ὑμᾶς· καλῶς ποιήτε τοῖς μισοῦσιν ὑμᾶς· καὶ προσεύχεσθε ὑπὲρ τῶν ἐπηρεαζόντων ὑμᾶς· καὶ διωκόντων ὑμᾶς·
Matt 5:44 [Codex Regius (Grec 62) (L019) (8th century)]11vc2
ἐγὼ δὲ λεγω ϋμῖν, ἀγαπᾶτε τους ἐχθρους ϋμῶν· ἔυλογητε τοὺς κατρωμένους ὑμᾶς· καλὼς ποιἡτε τοῖς μησουσιν ϋμᾶς· καὶ πρὸσἐύχεσθε ϋπερ τῶν ἐπερεἁζοντῶν ϋμᾶς, καὶ διὁκοντων ϋμᾶς,
Matt 5:44 [Codex Campianus (Grec 48) (M021) (9th century)]29vc2-30rc2
ἐγὼ δὲ, λέγω ὑμῖν· ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν· εὐλογεῖτε· τοὺς καταρωμένους ὑμᾶς· καλῶς ποιεῖτε τοῖς μισοῦσιν ὑμᾶς· καὶ προσεύχεσθε ὑπὲρ τῶν ἐπηρεαζώντων ὑμᾶς· καὶ διωκόντων ὑμᾶς·
Matt 5:44 [Codex Vaticanus Gr. 354 (S028) (949)]25vc2-26rc1
Ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν· ἀγαπᾶτε τὸυς ἐχθροὺς ὑμῶν· εὐλογεῖτε τους καταρωμένους ὑμᾶς· καλῶς ποιεῖτε τοῖς μισοῦσιν ὑμᾶς· (…) καὶ προσεύχεσθε ὑπὲρ τῶ- ἐπειρεαζόντων ὑμᾶς· καὶ διωκόντων ὑμᾶς·
* (…) = 3-letter word erased
Matt 5:44 [Codex Washingtonianus (W032) (5th century)]
Εγω δε λεγω ϋμιν αγαπατε τους εχθρους ϋμων ευλογειται τους καταρωμενους ϋμας καλως ποιειται τοις μισουσιν ϋμας προσευχεσθαι ϋπερ των επηρεαζοντων ϋμας και διωκοντων ϋμας
Matt 5:44 [Codex Sangallensis 48 (Δ037) (9th century)]32
Εγω δε λεγω υμιν· Αγαπατε τους εχθρους υμων· Ευλογειτε τους καταρωμενους υμας· Καλως ποιειτε τοις μισουσιν υμας· Και προσευχεσθαι υπερ των επιρεαζοντων υμας· και διωκοντων υμας·
Matt 5:44 [Codex Athous Dionysiou (Ω045) (9th century)]35c1
Ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν· ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν· εὐλογεῖτε τοὺς καταρωμένους ὑμᾶς· καλῶς ποιεῖτε τοῖς μισούσιν ὑμᾶς· καὶ προσεύχεσθε ὑπὲρ τῶν ἐπερεαζόντω- ὑμᾶς· καὶ διωκόντω- ὑμᾶς·
Matt 5:44 [Minuscule 1 (12th century)]165v
ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν· καὶ προσεύχεσθε ὑπὲρ τῶν διωκόντων ὑμᾶς·
MSS: 1, 1582 (f15v)
Matt 5:44 [Minuscule 22 (Grec 72) (12th century)]2r
ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν· ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν, καὶ προσεύχεσθε ὑπὲρ τῶν διωκόντων ὑμᾶς·
Matt 5:44 [Minuscule 44 (Add MS 4949) (12th century)]21v-22r
ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν· ἀγαπᾶτε Τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν. εὐλογεῖτε τοὺς καταρωμένους ὑμᾶς. καλῶς ποιεῖτε τοῖς μισοῦσι- ὑμᾶς· καὶ προσεύχεσθαι ὑπὲρ τῶν ἐπηρεαζόντων ὑμᾶς. καὶ διωκώντων ὑμᾶς·
Matt 5:44 [Minuscule 72 (11th century)]14r
ἐγὼ δὲ, λέγω ὑμῖν· ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν. εὐλογεῖτε τοὺς καταρωμένους ὑμᾶς. καλῶς ποιεῖτε τοῖς μισοῦσι- ὑμᾶς· καὶ προσεύχεσθε ὑπὲρ τῶν ἐπηρεαζόντων ὑμᾶς· καὶ διωκόντων ὑμᾶς·
Matt 5:44 [Minuscule 109 (1326)]33r
ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν. ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶ-. εὐλογεῖτε τοὺς καταρὼμένους ὑμᾶς. καλῶς ποιεῖτε τοῖς μϊσοῦσιν ὑμᾶς· Ṡ προσεύχεσθε ὑπὲρ τῶν ἐπϊηρεαζόντ{ων} ὑμᾶς ϗ δϊωκόντων ὑμᾶς·
Matt 5:44 [Minuscule 113 (Harley MS 1810) (11th century)]34v-35r
ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν· ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθρ{οὺς} ὑμῶν· εὐλογεῖτε τοὺς καταρωμένους ὑμᾶς· καὶ προσεύχεσθε ὑπὲρ τῶν ἐπηρεαζόντων ὑμ{ᾶς} καὶ διωκόντων ὑμᾶς·
* {οὺς}, {ᾶς} = Greek ligature
Matt 5:44 [Minuscule 201 (1357)]18vc2
ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν, Ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθρȣς ὑμῶν· εὐλογεῖτε τοὺς καταρωμένȣς ὑμᾶς· καλῶς ποιεῖτε τοῖς μϊσοῦσϊν ὑμᾶς· καὶ προσεύχεσθε ὑπὲρ τῶν ἐπηρεαζόντων ὑμᾶς· καὶ διωκόντων ὑμᾶς·
Matt 5:44 [Minuscule 438 (12th century)]28r-v
ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν· ἀγαπᾶτε Τὸυς ἐχθροὺς ὑμῶν. εὐλογεῖτε τȣς καταρωμένους ὑμᾶς. καλῶς ποιεῖτε τοῖς μισοῦσιν ὑμᾶς· καὶ προσεύχεσθε ὑπ{ὲρ} τῶν ἐπηρεαζόντων ὑμᾶς. καὶ διωκόντων ὑμᾶς.
MSS: Σ, 7, 12, 18 (f8v-9r), 34 (f30v), 35 (f6r), 36 (f32v-33r), 43, 65, 72, 109c, 201, 438, 439, 490, 500 (f17v-18r), 556 (f9v), 892, 1701 (f2v), 2603 (f13r-v|29-30). ℓ339 (f34rc2)
Matt 5:44 [Minuscule 439 (1159)]17rc1
Ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν· ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμ{ῶν}· εὐλογεῖτε τοὺς καταρωμένους ὑμᾶς· καλῶς ποιεῖτε τοῖς μισοῦσιν ὑμᾶς· καὶ προσεύχεσθε ὑπὲρ τῶν ἐπηρεαζόντων ὑμᾶς· καὶ διωκόντων ὑμᾶς·
Matt 5:44 [Minuscule 504 (1033)]21r
ἐγὼ δὲ, λέγω ὑμῖν· ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν· εὐλογεῖτε τοὺς καταρωμένους ὑμᾶς· καλῶς ποιεῖτε τοῖς μισοῦσιν ὑμᾶς· καὶ προσεύχεσθε ὑπὲρ τῶν ἐπηρεαζόντων ὑμᾶς·
Matt 5:44 [Peshitta]
ܐܶܢܳܐ ܕ݁ܶܝܢ ܐܳܡܰܪ ܐ݈ܢܳܐ ܠܟ݂ܽܘܢ ܐܰܚܶܒ݂ܘ ܠܰܒ݂ܥܶܠܕ݁ܒ݂ܳܒ݂ܰܝܟ݁ܽܘܢ ܘܒ݂ܰܪܶܟ݂ܘ ܠܡܰܢ ܕ݁ܠܳܐܶܛ ܠܟ݂ܽܘܢ ܘܰܥܒ݂ܶܕ݂ܘ ܕ݁ܫܰܦ݁ܺܝܪ ܠܡܰܢ ܕ݁ܣܳܢܶܐ ܠܟ݂ܽܘܢ ܘܨܰܠܰܘ ܥܰܠ ܐܰܝܠܶܝܢ ܕ݁ܕ݂ܳܒ݂ܪܺܝܢ ܠܟ݂ܽܘܢ ܒ݁ܰܩܛܺܝܪܳܐ ܘܪܳܕ݂ܦ݁ܺܝܢ ܠܟ݂ܽܘܢ܂
Matt 5:44 [Old Syriac Curetonian (Codex Curetonianus Syriacus syc)]
ܐܢܐ ܕܝܢ ܐܡܪ ܐܢܐ ܠܟܘܢ ܕܐܚܒܘ ܠܒܥ̈ܠܕܒܒܝܟܘܢ܂ ܘܨܠܘ ܥܠ ܐܝܠܝܢ ܕܪܕܦܝܢ ܠܟܘܢ܂
Matt 5:44 [Old Syriac Sinaitic (Codex Sinaiticus Syriacus sys)]
ܐܢܐ ܕܝܢ ܐܡܪ ܐܢܐ ܠܟܘܢ ܕܪ̈ܚܡܘ ܠܒܥܠܕܒܒܝܟܘܢ܂ ܘܨܠܘ ܥܠ ܐܝܠܝܢ ܕܪ̈ܕܦܝܢ ܠܟܘܢ܂
Matt 5:44 [Vulgate]
ego autem dico vobis diligite inimicos vestros benefacite his qui oderunt vos et orate pro persequentibus et calumniantibus vos
Critical Apparatus :
(1) εγω δε λεγω υμιν : א, B, D, E, K, L, M, S, W, Δ, Σ, Ω, 1, 3, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 18, 22, 33, 34, 35, 36, 43, 44, 72, 109, 113, 157, 201, 230, 279, 438, 439, 490, 500, 501, 504, 505, 556, 700, 892, 901, 1203, 1701, 2603, ℓ339, ℓ339 (ii), ℓ1086, Majority
(2) OMIT εγω δε λεγω υμιν : 4
(3) υμων : א, B, D, E, K, L, M, S, W, Δ, Σ, Ω, 1, 3, 4, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 18, 22, 33, 34, 35, 36, 43, 44, 72, 109, 113, 157, 201, 230, 279, 438, 439, 490, 500, 504, 505, 556, 700, 892, 901, 1203, 1701, 2603, ℓ339, ℓ339 (ii), ℓ1086, Majority
(4) ημων : 501
(5) ευλογειτε τους καταρωμενους υμας : D, E, K, M, S, Δ, Σ, Ω, 3, 4, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 18, 33, 34, 35, 36, 43, 44, 72, 109, 113, 157, 201, 230, 438, 439, 490, 500, 501, 504, 505, 556, 892, 901, 1203, 1582mg, 1701, 2603, ℓ339, ℓ339 (ii), ℓ1086, Majority, Peshitta (ܘܒ݂ܰܪܶܟ݂ܘ ܠܡܰܢ ܕ݁ܠܳܐܶܛ ܠܟ݂ܽܘܢ )
(6) ευλογειτε τους καταρομενους υμας : 700
(7) ευλογειται τους καταρωμενους υμας : W
(8) ευλογητε τους κατρωμενους υμας : L
(9) OMIT ευλογειτε τους καταρωμενους υμας : א, B, 1, 11, 22, 279, 1582, Vulgate, Lachmann, Tischendorf, Tregelles, Westcott & Hort
(10) καλως ποιειτε : D, E, M, S, Δ, Σ, Ω, 3, 4, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 18, 33, 34, 35, 36, 43, 44, 65, 72, 109, 157, 201, 230, 386, 438, 439, 490, 500, 501, 504, 505, 556, 700, 892, 901, 1203, 1582mg?, 1701, 2603, ℓ339, ℓ339 (ii), ℓ1086, Majority, Peshitta (ܘܰܥܒ݂ܶܕ݂ܘ ܕ݁ܫܰܦ݁ܺܝܪ), Vulgate (benefacite)
(11) καλως ποιητε : K, L
(12) καλως ποιειται : W
(13) OMIT καλως ποιειτε : א, B, 1, 22, 113, 279, 1582, Lachmann, Tischendorf, Tregelles, Westcott & Hort
(14) τους μισουντας : Stephanus, Beza, Elzevir
(15) τοις μισουσιν : E, K, M, S, W, Δ, Σ, Ω, 3, 4, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 18, 33, 34, 35, 36, 43, 44, 72, 109, 157, 201, 230, 278, 280, 282, 283, 284, 285, 286, 287, 290, 291, 293, 331, 346, 363, 364, 365, 367, 371, 375 (different ink), 386, 387, 388, 438, 439, 490, 500, 501, 504, 505, 556, 700, 806, 892, 1203?, 1582mg?, 1701, 2603, ℓ339, ℓ339 (ii), ℓ1086, Majority, Peshitta, Complutensian
(16) τοις μισουσι : 901
(17) τοις μεισουσιν : D
(18) τοις μησουσιν : L, 329
(19) OMIT τους μισουντας : א, B, 1, 22, 113, 279, 1582, Lachmann, Tischendorf, Tregelles, Westcott & Hort
(20) υμας (ii) : D, E, K, L, M, S, W, Δ, Σ, Ω, 3, 4, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 18, 33, 34, 35, 36, 43, 44, 72, 109, 157, 201, 230, 438, 439, 490, 500, 501, 504, 505, 556, 700, 892, 901, 1203, 1582mg?, 1701, 2603, ℓ339, ℓ339 (ii), ℓ1086, Majority, Peshitta
(21) OMIT υμας : א, B, 1, 22, 113, 279, 1582
(22) και προσευχεσθε : B, K, L, M, S, Σ, Ω, 1, 7, 9, 10, 11, 12, 18, 22, 33, 34, 35, 36, 43, 72, 109, 113, 157, 201, 438, 439, 490, 500, 501, 504, 505, 556, 700, 892, 1203, 1582, 1701, 2603, ℓ339, ℓ339 (ii), ℓ1086, Majority
(23) και προσευχεσθαι : א, D, E, Δ, 3, 4, 8, 13, 44, 230, 279, 901
(24) προσευχεσθαι : W
(25) επηρεαζοντων υμας : E, K, W, Σ, 3, 4, 7, 8, 10, 11, 12, 18, 34, 35, 36, 43, 44, 72, 109c, 113, 201, 230, 438, 439, 490, 500, 501, 504, 556, 700, 892, 1203, 1701, 2603, ℓ339, ℓ339 (ii), ℓ1086, Majority, Peshitta
(26) επιρεαζοντων υμας : Δ, 109*
(27) επηρεαζωντων υμας : M
(28) επερεαζοντων υμας : L, Ω, 13, 33,
(29) επειρεαζοντων υμας : S, 9, 505, 901c
(30) επειραζοντων υμας : 901*
(31) επηρεαζοντων : 157, 1582c
(32) επηριαζοντων : D
(33) OMIT επηρεαζοντων υμας : א, B, 1, 22, 279, 1582
(34) και διωκοντων υμας : D, E, S, Δ, Σ, Ω, 3, 4, 7, 8, 9, 11, 12, 13, 18, 34, 35, 36, 43, 72, 109, 113, 157, 201, 230, 438, 439, 490, 500, 501, 505, 556, 700, 892, 901, 1203, 1582c, 1701, 2603, ℓ339, ℓ339 (ii), ℓ1086, Majority
(35) και διωκωντων υμας : 44
(36) και διοκοντων υμας : L
(37) OMIT και : א, B, 1, 22, 279, 1582
(38) OMIT υμας : 10, 33
(39) OMIT και διωκοντων υμας : 504
Μ / Ε :
D (f14v|30), K (f22v-23r), M (f29vc2-30rc2), S (f25vc2-26rc1), Ω (f35c1), 7 (f30v), 11 (f28v), 12 (p60), 13 (f4vc1-2), 44 (f21v-22r), 230 (f22vc1-2), 279 (f21r), 439 (f17rc1), 500 (f17v-18r), 501 (f11v), 504 (f21r), 556 (f9v), 700 (f23r), 892 (f31v), 1203 (f14v), 1582 (f15v), 1701 (f2v)
A Textual Commentary On Matthew 5:44
(a) εὐλογειτε τοὺς καταρωμένους ὑμᾶς – Omitted in Codices Vaticanus and Sinaiticus due to parablepsis that is facilitated by homoeoteleuton (a similar ending of lines).
ἐχθρόν ου. Ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν,
ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν,
εὐλογεῖτε τοὺς καταρωμένους ὑμᾶς,
καλῶς ποιεῖτε τοῖς μισοῦσιν ὑμᾶς
καὶ προσεύχεσθε ὑπὲρ
τῶν ἐπιρεαζόντων ὑμᾶς
καὶ διωκόντων ὑμᾶς,
(b) καλῶς ποιεῖτε τοῖς μισοῦσιν ὑμᾶς – Peshitta has the words with and prefixed. Textus Receptus and a few minuscules have τοὺς μισοῦντας ὑμᾶς.
(c) τοῖς μισοῦσιν] This, for the vulg. τοὺς μισοῦντας, all the Editors from Mill to Tisch. are agreed is the true reading. It is one of the Hellenistic idioms to use the dative after καλῶς ποιεῖν instead of the accus., which is the Classical usage. The same difference subsists with respect to the next term, ἐπηρεάζειν.
(S. T. Bloomfield, The Greek Testament, With English Notes, Critical, Philological, & Exegetical, vol. 1, 9th edition, p. 39)